Probleemgedrag

Aan de hand van de systeemanalyse heb je een overzicht gecreëerd van alle gedragingen die plaatsvinden binnen en tussen actoren in een systeem. Dit biedt ruimte voor de volgende stap: welke van de gedragingen zijn problematisch en waarom is dit probleemgedrag rationeel voor de desbetreffende actor?

Vaak vertonen actoren niet zomaar een bepaald gedrag, maar hebben zij hier hun redenen voor. Om uiteindelijk gedragsverandering te kunnen bewerkstelligen, is het belangrijk te begrijpen wat mensen beweegt bepaald gedrag te vertonen. Want waarom is dit probleemgedrag voor degenen die het vertonen het meest aantrekkelijke gedrag? Meer informatie hierover lees je verderop in het hoofdstuk Gedragsanalyse.

Onderlinge afhankelijkheden
Bij het creëren van een overzicht van alle probleemgedragingen is het goed je bewust te zijn dat binnen een stofstroom actoren meer dan eens afhankelijk van elkaar zijn. Vraag jezelf daarom af of je je wel op de goede partij richt, of dat deze ook klem zit in een systeem waardoor het belangrijk is dat er andere stakeholders worden betrokken. Denk als voorbeeld aan een boer. Een boer staat mogelijk onder druk van de consument en supermarkten om zo goedkoop mogelijk te produceren. De boer besluit daarom een gewasbestrijdingsmiddel in te zetten dat relatief goedkoop is, wat de oogst vergroot en zorgt voor een maximaal rendement. Dat dit bestrijdingsmiddel relatief meer vervuilend is voor het water dan een duurder alternatief, staat daarom niet bovenaan de prioriteitenlijst. Het is dan ook belangrijk inzichtelijk te maken van welke andere actoren de ‘probleemactor’ afhankelijk is, en deze onderlinge afhankelijkheden in kaart te brengen. Soms bevinden actoren zich in een hele keten van afhankelijkheden. Om het behapbaar te houden, is het voldoende om je ‘probleemactor’ als uitgangspunt te nemen en de eerste schakel in kaart te brengen.

Nadat je een overzicht hebt gecreëerd van alle probleemgedragingen, kun je doorgaan naar de volgende stap: waar zitten de aanknopingspunten voor gedragsverandering. Zowel bij het in kaart brengen van de probleemgedragingen in je systeemanalyse als bij het bepalen van de aanknopingspunten van gedragsverandering, is het belangrijk multidisciplinair te werken. Meer hierover lees je in Handelingsperspectieven.

Exit fullscreen