Kiezen van een bioassay

Hoe ziet de ideale bioassay er uit?
De ideale bioassay:

1. Is gevoelig voor een stof of werkingsmechanisme. bijvoorbeeld: de bioassay is in staat om de risico’s van de aanwezige insecticiden in kaart te brengen,
2. Is snel en goedkoop,
3. Reageert niet op andere stofgroepen, werkingsmechanismen en andere drukfactoren die mogelijk in het monster aanwezig zijn
4. Is ecologisch relevant. Ofwel, de resultaten van het bioassay zeggen iets over de ecologische situatie.

Merk op, dat de ideale bioassay tegengestelde eisen heeft. Snelle en goedkope bioassays gaan vaak over testen met cellijnen. Een bioassay met cellijnen. Bij testen met cellijnen is het op voorhand niet altijd duidelijk wat de ecologische betekenis is.

Er is een standaard-set bioassays beschikbaar. Deze standaard-set is samengesteld op basis van wetenschap en ervaring. Deze set is geschikt om de waterkwaliteit in Nederland te monitoren. Daarnaast zijn er ook specifiekere bioassays. De voorgestelde bioassay-batterijen vind je op site.

Merk op, we raden aan om te beginnen met vijf jaar de standaard-set toe te passen. Sla dit centraal op en interpreteer deze resultaten dusdanig dat ook de ecologische relevantie duidelijk wordt.

De kaderrichtlijn water gebruikt een getrapt systeem. Dit getrapt systeem hanteert drie stappen:

1. Toestand en trend: Hiermee verzamelen we Nederland-breed basis-informatie over mogelijke toxiciteit
2. Operationeel: Hiermee verzamelen we specifiekere informatie over plekken waar vermoedelijk sprake is van toxiciteit
3. Vervolg onderzoek: Hiermee verzamelen we nog specifiekere informatie. Dit doen we als er toxiciteit is waargenomen zonder dat de oorzaak bekend is. Of we doen dit na een incident

Standaard-set voor toestand- en trend monitoring
Er is een standaard set bioassays beschikbaar. Deze standaard set voldoet aan de eisen en is geschikt voor brede toestands- en trendmonitoring. Door deze standaard set standaard toe te passen kan de set gecalibreerd worden. De standaard set bioassays moet nog wel gekalibreerd worden. Dit betekent dat het verband tussen bioassay en ecologie bepaald moet worden. Daarna geven de bioassays een inschatting van de toxiciteit van stofgroepen in een monster. De standaard-set is te vinden op: https://www.sleutelfactortoxiciteit.nl/nl/basis-set-bioassays-nl/.

Welke bioassays kies je?
Welke bioassay een waterbeheerder toepast hangt af van de vraag. Om de huidige situatie te evalueren is een standaardset met bioassays beschikbaar. Door een standaardset meerdere malen toe te passen is te evalueren of de situatie voor- of achteruit gaat. Vooruitgang is te verwachten na het nemen van effectieve maatregelen. Achteruitgang is te verwachten na nieuwe economische activiteiten, incidenten of lozingen.

Voor meer specifieke vragen zijn specifieke bioassays beschikbaar. In deze opzoektabel kunnen waterbeheerders geschikte bioassays selecteren. Geschikte bioassays worden gekozen op basis van het landgebruik in het onderzoeksgebied. Landgebruik bepaalt welke stoffen we mogen verwachten in het onderzoeksgebied. Per stofgroep die we verwachten zijn er geschikte bioassays.